ΟΜΑΔΑ ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ

Αφήνοντας την κεντρική οδική αρτηρία λίγο νοτιότερα της Αρεόπολης, στον Πύργο Διρού, κατεβαίνει ως την παραλιακή θέση των σπηλαίων Γλυφάδα ( ή Βλυχάδα), Καταφύγιο και Αλεπότρυπα. Κάτω απ’ τα μανιάτικα χώματα κρύβεται μια ανείπωτη ομορφιά, το ωραιότερο λιμναίο σπήλαιο στον κόσμο.




Είναι υπόγειος ποταμός και αναπτύσσεται σε δύο κύριους παράλληλους διαδρόμους με αρκετούς δευτερεύοντες. Η εξερεύνηση του σπηλαίου ξεκίνησε στο 1949 από το ζεύγος των σπηλαιολόγων Ιωάννη και Άννας Πετροχείλου,* της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας.



Το 1958 ξεκίνησε η αξιοποίησή του και το 1963 λειτούργησε με χερσαίο τμήμα 600 μέτρα. Το 1979 ανακαλύφθηκαν και νέα τμήματα, χαρτογραφήθηκαν χερσαίοι και λιμναίοι διάδρομοι, ώστε σήμερα το συνολικό μήκος του να φτάνει τα 6000 μέτρα. Το σπήλαιο αποτελείται από σταλακτίτες και σταλαγμίτες, και παλαιότερα ήταν χερσαίο, όμως με την πάροδο των αιώνων η στάθμη του νερού ανέβηκε από τη θάλασσα και έτσι οι σχηματισμοί των σταλακτιτών μοιάζουν με λευκές κολώνες που βγαίνουν μέσα από το νερό. Όσες φορές και εάν επισκεφθεί κανείς τα σπήλαια Διρού δεν χορταίνει το μάτι του να παρακολουθεί με θαυμασμό το τι του έχει προσφέρει σαν δώρο η φύση. Για 45 λεπτά σε μια διαδρομή δαιδαλώδη, ο επισκέπτης μένει άφωνος.




*Υπαρχει και μια αλλη ιστορια που αφορα την εξερευνηση του σπηλαιου....και σας την παραθετουμε....

ΣΠΗΛΑΙΑ ΔΙΡΟΥ Η Αληθινή Ιστορία όπως δεν έχει γραφτεί ποτέ

Του Γιώργου Θεοδωρακάκου, του πρώτου εκδότη της εφημερίδας «ΜΑΝΗ», 1956-57

Τα σπήλαια Διρού είναι σήμερα πόλος έλξης χιλιάδων τουριστών στη Μάνη και σίγουρα ήταν η αφορμή για ν' αρχίσει η τουριστική ανάπτυξη γρηγορότερα από ό,τι άρχισε σε άλλες περιοχές της χώρας.
Πώς όμως ξεκίνησε η εξερεύνηση, προβολή και η ανάπτυξη των σπηλαίων; Η σπηλιά της Βλυχάδας έχει τη δική της μικρή ιστορία. Η ύπαρξη της ήταν γνωστή, αλλά κανείς απ' τους κατοίκους της περιοχής δεν είχε ποτέ επισκεφτεί - και πολύ περισσότερο εξερευνήσει - το εσωτερικό της σπηλιάς. Κυκλοφορούσαν διάφορες παράξενες ιστορίες για ανθρώπους που μπήκαν μέσα και δεν ξαναβγήκαν ποτέ μέσα απ' αυτό το μυστηριώδη λαβύρινθο.
Ανάμεσα στις άλλες φήμες, κυκλοφορούσε και μια ιστορία ότι την είχε εξερευνήσει ο γνωστός Μανιάτης θαλασσοπόρος Αραπάκης στις αρχές του εικοστού αιώνα (υπάρχει επιγραφή στο εσωτερικό, μου είπε ο Μ. Ξεπαπαδάκος).
Πάντως, η Σπηλαιολογική Εταιρία, με πρόεδρο τότε τον Ιωάννη Πετρόχειλο, δε γνώριζε την ύπαρξη της σπηλιάς Βλυχάδα και κατά συνέπεια δε θα μπορούσε να είχε επιχειρήσει να την εξερευνήσει και να τη χαρτογραφήσει.
Ο τρόπος που άρχισαν οι πρώτες εξερευνήσεις είναι λίγο παράξενος. Η αρχή έγινε στο καφενείο της θειά - Βενέτας, της Τζιμίνας, στην Αρεόπολη, τον Απρίλη του 1957. Γύρω στις δέκα το βράδυ, είχε μαζευτεί μια ομάδα, κυρίως νέοι, γύρω από ένα τραπέζι κι άκουγε διάφορες ιστορίες από τον Μπάρμπα Κώστα το Μαυροειδάκο (τον πατέρα του Σούλη και του Σάββα). Το ενδιαφέρον εστιάστηκε σε μια διήγηση για τη σπηλιά Βλυχάδα του Διρού. Ο Μπάρμπα Κώστας έλεγε ότι είχε ακούσει απ' τους παλιότερους μια ιστορία για κάποιο Γερασιμάκο που τόλμησε να μπει στη σπηλιά και στα πρώτα μέτρα βρήκε χαραγμένη μια πρόχειρη επιγραφή πάνω στους σταλακτίτες που έγραφε «Ως εδώ και μη παρέκει». Ο άνθρωπος φοβήθηκε και τρομοκρατημένος εγκατέλειψε την προσπάθεια και βγήκε αμέσως απ' τη σπηλιά. Από τότε κανένας άλλος δεν επιχείρησε να εξερευνήσει τη σπηλιά. Αυτές ήταν οι διηγήσεις του Μπάρμπα Κώστα·κάτι μεταξύ μύθου και μυστηρίου!
Κάποιος απ' την παρέα των νέων πρότεινε να οργανωθεί μια εξερεύνηση. Έγιναν πολλές συζητήσεις και ρίχτηκαν πολλές ιδέες. Τελικά αρκετοί απ’ τους παρόντες πήραν την απόφαση να επιχειρήσουν μια είσοδο στη μυστηριώδη σπηλιά. Πότε; Έγιναν διάφορες προτάσεις που κατάληγαν στο «να δούμε», «άσε λίγο», «μήπως πρέπει να περιμένουμε;» και οδηγούσαν προφανώς στη ματαίωση της επιχείρησης. Τότε ρίχτηκε η ιδέα να γίνει αμέσως η προσπάθεια. Νομίζω ότι η πρόταση ήταν του Σαμπάτη του Σαμπατακάκη. Το «αμέσως» προσδιορίστηκε για το επόμενο πρωί. Ο ίδιος ο Σαμπάτης θα έφερνε σπάγγο απ' το μαγαζί του, που θα χρησιμοποιούσαμε σαν μίτο της Αριάδνης και δυο φακούς. Ο Γιώργος ο Κοιλάκος (το Γιωργάκη) θα έφερνε ψωμί απ' το φούρνο του. Ο Γιώργος ο Θεοδωρακάκος χτύπησε νυχτιάτικα στο σπίτι του Παπα - Γιώργη Παναγάκου και πήρε παλιά κεριά που θα χρησιμοποιούσαμε για φωτισμό. Και άλλοι έφεραν διάφορα άλλα πράγματα που δεν μπορώ τώρα να θυμηθώ.
Το επόμενο πρωί ήταν σχεδόν όλοι στο ραντεβού, εκτός από λίγους που την τελευταία στιγμή λιποψύχησαν. Στην πρώτη αυτή αποστολή θα έπαιρναν μέρος ο Σαμπάτης Σαμπατακάκης, Γιωργάκης Κοιλάκος, Μίμης Κοιλάκος, Γιώργος Θεοδωρακάκος, Γκόνης (υπηρετούσε χωροφύλακας στην Υποδιοίκηση Χωροφυλακής Οιτύλου), Σπύρος Καλαποθάκης και μερικοί ακόμη Αρεοπολίτες που δεν μπορώ τώρα, μετά από 44 χρόνια να θυμηθώ. Ελπίζω να το θυμηθούν οι ίδιοι και να συμπληρώσουν αυτό τον κατάλογο των πρωτοπόρων.
Πήγαμε πεζοπορία μέχρι την είσοδο της Βλυχάδας, ξεκουραστήκαμε λίγο και γεμάτοι δέος, φόβο, αγωνία και περιέργεια αρχίσαμε ένας - ένας να μπαίνουμε στην τρυπά που ήταν η είσοδος της σπηλιάς.
Αρκετά μέτρα σερνόμασαν ο ένας πίσω απ' τον άλλο. Κάποια στιγμή, ο χώρος μπροστά μας μεγάλωσε και σηκωθήκαμε όρθιοι. Τι ήταν αυτό που αντίκρυσαν τα μάτια μας; Μια μεγάλη αίθουσα, λευκή σαν το χιόνι και διακοσμημένη με τους πιο υπέροχους σταλακτίτες και σταλαγμίτες, που σε μερικές περιπτώσεις ενώνονταν και σχημάτιζαν δωρικές κολώνες. Τη σιωπή διέκοπταν μόνο οι σταγόνες του νερού που έπεφταν απ' την οροφή·οι ίδιες σταγόνες που με την αδιάκοπη ροή τους, εδώ και χιλιάδες χρόνια, είχαν δημιουργήσει αυτούς τους παραμυθένιους συνδυασμούς, αυτά τα μαγικά σχήματα, που ίσως για πρώτη φορά αντίκριζε το ανθρώπινο μάτι. Η συνέχεια ήταν το ίδιο εντυπωσιακή. Τεράστιες λευκές αίθουσες, λίμνες, σταλακτίτες και σταλαγμίτες που κρέμονταν απ' την οροφή κι έμοιαζαν με κλασικές και μοντέρνες καλλιτεχνικές δημιουργίες.
Πρόθεσή μου δεν είναι να περιγράψω την ομορφιά που βρήκαμε μπροστά μας. Αυτό το έχουν ήδη κάνει άλλοι πιο κατάλληλοι·λογοτέχνες και επιστήμονες. Εδώ, σ’ αυτό το σημείωμα προσπαθούμε μόνο να ζωντανέψουμε τη μεγάλη αρχή και να αποκαταστήσουμε την αλήθεια για το αριστουργηματικό σπήλαιο Βλυχάδα τον Διρού.
Η παραμονή μας στη σπηλιά κράτησε μέχρι τις βραδινές ώρες και οι συμπολίτες μας στην Αρεόπολη ανησύχησαν. Μέχρι χωροφύλακες είχαν έρθει να μας βρουν.
Τις επόμενες μέρες ξαναγυρίσαμε στο Διρό και συνεχίσαμε την εξερεύνηση. Την ομάδα συμπλήρωσαν μερικοί νέοι απ' τον Πύργο, όπως ο Γερασιμάκος, ο Κοντράρος, ο Νίκος Πουλαντζάς μ' ένα φίλο του Γερμανό και ο διάσημος Ολλανδός δημοσιογράφος Φραντς Βαν Χάσελτ. Οι παλιότεροι θα θυμούνται με αγάπη τον Φραντς, που λάτρευε τη Μάνη κι έγραψε το πρώτο άρθρο για τα σπήλαια και τη Μάνη σε ευρωπαϊκή εφημερίδα. Το ταξιδιωτικό αφήγημα του Ολλανδού δημοσιογράφου αναδημοσιεύτηκε το 1966 στην εφημερίδα «Μάνη» (συνεκδότης: Σταύρος Πετροπουλάκος) με τον τίτλο του πρωτοτύπου «Μάνη: Η Χώρα των Πύργων».
Άρθρο για τη Βλυχάδα έγραψε επίσης την εποχή εκείνη ο γνωστός Μανιάτης δημοσιογράφος Βάσος Τσιμπιδάρος στην «Απογευματινή» και τα «Μανιάτικα Νέα» (εκδότης: Γιάννης Φρατζισκάκης) δημοσίευσαν ένα ολοσέλιδο αφιέρωμα.
Αργότερα, οι επισκέψεις στη Βλυχάδα έγιναν πιο συχνές από διάφορες ομάδες επισκεπτών, που μη μπορώντας να συλλάβουν την αξία τους, έκαναν ανυπολόγιστες ζημιές στον σταλακτιτικό διάκοσμο.
Η επόμενη εξέλιξη ήταν δυσάρεστη και καθυστέρησε την αξιοποίηση των Σπηλαίων Διρου. Οι κάτοικοι της Αρεόπολης και του Πύργου άρχισαν τις τοπικιστικές αντιθέσεις. Ο υπογράφων, έχοντας τη συμπαράσταση του προέδρου της κοινότητας Πύργου - Διρού Γιάννη Ορφανάκου, προσπαθούσε να συμβιβάσει τις αντιθέσεις, που οδηγούσαν σε ανοιχτή σύγκρουση. Τελικά, όπως ήταν φυσικό, τα σπήλαια εκμεταλλεύτηκε η κοινότητα Πύργου, στην περιοχή της οποίας ανήκαν. Αργότερα την αξιοποίηση των σπηλαίων ανέλαβε ο ΕΟΤ και η οικονομική εκμετάλλευσή τους πήρε το δρόμο της.
Η ομάδα μας που έφερε σε φως τη Βλυχάδα, επισκέφτηκε και τη σπηλιά Καταφύγγι, στην οποία βρήκε υπολείμματα φωτιάς και καπνιές, που δεν είχε όμως την επιστημονική γνώση να τα προσδιορίσει χρονικά. Τη σπηλιά της Αλεπότρυπας, την εποχή εκείνη δεν τη γνωρίζαμε και δεν την εξερευνήσαμε.
Για την ιστορική αλήθεια, πρέπει να επισημάνω ότι εμπνευστής και πρωταγωνιστής εκείνης της εξερεύνησης ήταν ο Σαμπάτης Σαμπατακάκης, ένας νέος της δεκαετίας του πενήντα, που ήταν απ' τους πιο δραστήριους και προοδευτικούς κατοίκους της Αρεόπολης




Πληροφορίες  Η ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΜΑΝΗΣ  και ΔΗΜΟΣ ΟΙΤΥΛΟΥ

ΠΗΓΗ ΟΜΑΔΑ ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ