ΟΜΑΔΑ ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ

 Η Νάξος έχει συνδεθεί και με την ιστορία της Αριάδνης, της κόρης του βασιλιά Μίνωα της Κρήτης. Σύμφωνα με το μύθο, ο Θησέας,επιστρέφοντας θριαμβευτής από την Κρήτη έχοντας σκοτώσει τον Μινώταυρο, τον τερατόμορφο φύλακα του λαβύρινθου με τη βοήθεια της Αριάδνης, έκανε μία στάση στη Νάξο. Εκεί, ο θεός Διόνυσος την ερωτεύτηκε και εμφανίστηκε στον ύπνο του Θησέα, πείθοντάς τον να την εγκαταλείψει. Όταν η Αριάδνη έμεινε μόνη, εμφανίστηκε ο Διόνυσος και την έκανε γυναίκα του.

Περνώντας από τους μύθους στην ιστορική πραγματικότητα, αρχαιολογικά ευρήματα στη Γρόττα και στο σπήλαιο του Ζα, μαρτυρούν τα πρώτα ίχνη κατοίκησης στο νησί, ήδη από το τέλος της 4ης χιλιετίας π.Χ.

Η Νάξος είναι από τα λίγα νησιά της Ελλάδας που κατοικείται από τα προϊστορικά χρόνια μέχρι σήμερα χωρίς διακοπή. Από την αρχαιότητα υπήρξε το μεγαλύτερο και το πιο εύφορο νησί, αυτάρκες σε αγαθά, διάσημο για το κρασί του και τη λατρεία του στο Διόνυσο, ενώ τα διάσπαρτα μνημεία από όλες τις ιστορικές περιόδους που θα βρείτε στο νησί (αρχαίοι ναοί, κτερίσματα τάφων, εκκλησίες των πρώτων βυζαντινών χρόνων, κάστρα, πύργοι, οχυρωμένα μοναστήρια κλπ.), φανερώνουν την πλούσια ιστορία της Νάξου.

Η Νάξος υπήρξε ένα από τα σημαντικότερα κέντρα του κυκλαδικού πολιτισμού και γνώρισε μεγάλη ακμή λόγω της ανάπτυξης της ναυσιπλοΐας και του εμπορίου. Τα περίφημα κυκλαδικά ειδώλια που βρέθηκαν στο νησί αποτελούν αδιάψευστους μάρτυρες του πλούτου και της δημιουργικότητας της εποχής. Στους μυκηναϊκούς χρόνους (1600 - 1100 π.Χ.) η Νάξος αποτελούσε γέφυρα επικοινωνίας μεταξύ Ανατολής και Δύσης, αποτελώντας σταυροδρόμι πολιτισμών, ενώ στα χρόνια που ακολούθησαν οι τέχνες, η αρχιτεκτονική και η γλυπτική σημείωσαν σημαντική άνθηση.

Την περίοδο των Περσικών πολέμων η Νάξος, ως μέλος της Αθηναϊκής Συμμαχίας, υπέστη πολλές καταστροφές χάνοντας την παλιά της αίγλη. Μετά το τέλος των πολέμων, πέρα σε στα χέρια των Μακεδόνων, των Πτολεμαίων και έπειτα στην κυριαρχία των Ρωμαίων.

Στα χρόνια του Βυζαντίου, ανήκε στο Θέμα του Αιγαίου και γνώρισε πολλές

καταστροφές και λεηλασίες από τις επιδρομές των πειρατών και των Σαρακηνών. Αποτέλεσμα των ληστρικών επιδρομών ήταν η σημαντική μείωση του πληθυσμού του νησιού, ενώ η οικονομία και ο πολιτισμός καταστράφηκαν. Οι κάτοικοι το εγκατέλειψαν αναζητώντας ασφάλεια στα γειτονικά νησιά και όσοι παρέμειναν, κατέφυγαν στο εσωτερικό της Νάξου, ιδρύοντας νέους προστατευμένους οικισμούς. Στο κάστρο του Απαλύρου, βρισκόταν η πρωτεύουσα της βυζαντινής Νάξου. Η έλευση του χριστιανισμού στο νησί συνδέεται με την κατασκευή εκκλησιώνκαι μοναστηριών όλων των ρυθμών και των τεχνοτροπιών, με εξαιρετικές τοιχογραφίες, πολλές από τις οποίες σώζονται έως τις μέρες μας.

Το 1207, με την κατάληψη της Νάξου από τον Ενετό Μάρκο Σανούδο, ξεκινά μία νέα εποχή για το νησί, καθώς μετατράπηκε σε πανίσχυρο Δουκάτο, στο

οποίο εντάχθηκαν όλα τα νησιά των Κυκλάδων. Στο λόφο, που αποτελεί τη φυσική ακρόπολη της πόλης, ο Σανούδος έχτισε το επιβλητικό Κάστρο της Χώρας με τους πολλούς πύργους, χρησιμοποιώντας τα ερείπια της αρχαίας πόλης.

Η ενετική κυριαρχία διήρκεσε ως το 1537, οπότε το νησί κατέλαβε ο Μπαρμπαρόσα και η Νάξος πέρασε στην κυριαρχία των Τούρκων, οι οποίοι διατήρησαν τη φεουδαρχία. Το νησί παρέμεινε υπό Οθωμανική κυριαρχία έως το 1829, οπότε και προσαρτήθηκε στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος μαζί με τα υπόλοιπα νησιά του Αιγαίου.

 Η Κόρη των Μελάνων

Ενα από τα χαρακτηριστικότερα αγάλματα- μνημεία όχι μόνο της Νάξου αλλά της Ελλάδας, είναι  η Κόρη των Μελάνων που βρίσκεται στην ευρύτερη περιοχή των Μελάνων.

Τοποθεσία:

Το  εντυπωσιακο αγαλμα βρίσκεται στην περιοχή Φλεριό, μετά το χωριό Μύλοι και πριν το χωριό Κυνίδαρος, που απέχει περίπου 9 χλμ από τη Χώρα.

Ιστορία:
Ο Κούρος είναι ένα από τα χαρακτηριστικότερα δείγματα της Ναξιακής μαρμαρογλυπτικής. Έχει μήκος 6 μ. και έχει φτιαχτεί περίπου το 570 π.Χ. Πρόκειται για το ημιτελές άγαλμα ενός εφήβου που βρίσκεται «ξαπλωμένος» μέσα σε ένα περιβόλι και το ένα του πόδι είναι σπασμένο. Εκεί κοντά είναι το αρχαίο λατομείο και εικάζεται πως το πόδι του έσπασε κατά την μεταφορά του αγάλματος.

Η Κόρη των Μελάνων βρίσκεται περίπου 500 μ. πιο ψηλά από τον Κούρο. Υπολογίζεται ότι πρόκειται για νέα της ίδιας ηλικίας με τον Κούρο που μοιάζει και στα χαρακτηριστικά. Έχει εγκαταλειφθεί ψηλότερα στο βουνό, είτε λόγω κάποιου ατυχήματος, είτε λόγω ακύρωσης της παραγγελίας της ή ακόμη και γιατί μπορεί να ξέσπασαν πολιτικές ταραχές εκείνη την περίοδο.

Κοντά στο χωριό Απόλλωνας βρίσκεται ένα αρχαίο λατομείο μαρμάρου από τα πολλά που υπάρχουν στην Νάξο και στις Κυκλάδες. Το λατομείο εφοδίαζε με πρώτη ύλη αλλά και με έτοιμα προιόντα μαρμάρου το ιερό της Δήλου και άλλες περιοχές στον ελληνικό κόσμο για πολλούς αιώνες.

Γιαυτό τον λόγο υπήρχε δρόμος από το λατομείο που οδηγούσε στο αρχαίο λιμάνι όπου και φορτώνονταν σε πλοία το ναξιώτικο μάρμαρο. Το εντυπωσιακότερο θέαμα στο λατομείο είναι ένας μισοτελειωμένος τεράστιος κούρος γνωστός ως κούρος του Απόλλωνα. Το άγαλμα είναι πάνω από 10 μέτρα και οι ειδικοί διαφωνούν για το ποιόν παριστάνει, άλλοι υποστηρίζοντας ότι παριστάνει τον θεό Απόλλωνα και άλλοι τον θεό Διόνυσο που και οι δύο λατρεύτηκαν στην Νάξο.

Το άγαλμα μπορεί να μη το ολοκλήρωσαν είτε γιατί ράγισε και δεν γινόταν περαιτέρω επεξεργασία του, είτε για κάποιους λόγους ακυρώθηκε ή δεν πληρώθηκε η παραγγελία του. Το εντυπωσιακό μέγεθος του Κούρου του Απόλλωνα βάζει μεγάλα και ενδιαφέροντα ερωτήματα στους αρχαιολόγους.

Για πού προορίζονταν το τεράστιο άγαλμα; Για κάποιο ναό βέβαια, αλλά στην Νάξο ή σε κάποια άλλη περιοχή; Την ίδια εποχή που έχει χρονολογηθεί το άγαλμα, τον 6ο αιώνα π.Χ στο λιμάνι της Νάξου είχε ξεκινήσει η κατασκευή ενός γιγάντιου ναού του Απόλλωνα που και αυτός δεν ολοκληρώθηκε ποτέ, ενώ η Πορτάρα είναι η αδιάψευστη μαρτυρία για τις μεγάλες διαστάσεις του. Μήπως ο κούρος το Απόλλωνα και ο ναός του Απόλλωνα συνδέονται με κάποιο ιδιαίτερο τρόπο εκτός από το ότι τους φιλοξενεί για χιλιάδες χρόνια η ναξιώτικη γή;

Μυθικά γεγονότα στη Νάξο

Η Νάξος συνδέεται στενά με την ελληνική μυθολογία. Στο νησί λατρεύτηκαν ιδιαίτερα ο Δίας, ο Απόλλωνας, ο Διόνυσος με την Αριάδνη, η Δήμητρα, η Άρτεμις και ο Ποσειδώνας. Ο Ζευς, ο πατέρας των θεών, γεννήθηκε στην Κρήτη αλλά μεγάλωσε στη Νάξο, όπου οι κάτοικοί της τον λάτρεψαν και έδωσαν το όνομά του, στο ψηλότερο βουνό του νησιού (Ζευς ή Ζας). Εδώ στην κορυφή του Ζα, ένας αετός μετέφερε στον Δία τον κεραυνό, με την δύναμη του οποίου έγινε κύριος του Ολύμπου. Ο Ζευς ερωτεύτηκε τη Σεμέλη, κόρη του βασιλιά της Θήβας, η οποία λίγο μετά την ένωσή τους του ζήτησε να εμφανιστεί μπροστά της με όλη του τη μεγαλοπρέπεια. Η θνητή καρδιά της όμως, δεν άντεξε την λάμψη του και ξεψύχησε πριν προλάβει να γεννήσει το έμβρυο που κυοφορούσε. Ο Δίας πήρε το έμβρυο και το έραψε στον μηρό του, απ’ όπου και γεννήθηκε μετά από λίγο καιρό στη Νάξο, ο Διόνυσος. Οι Νύμφες Φιλία, Κλειδή και Κορώνη ανέλαβαν την ανατροφή του στο «κακό σπήλαιο» της Κορώνου. Από τότε η Νάξος λάτρεψε τον Διόνυσο, τον θεό του οίνου, ο οποίος την προίκισε με πλούσιους αμπελώνες.

Αργότερα, στη Νάξο έκαναν στάση τα καράβια του βασιλιά της Αθήνας Θησέα, ο οποίος επέστρεφε θριαμβευτής από την Κρήτη, έχοντας σκοτώσει τον Μινώταυρο, τον τερατόμορφο φύλακα του λαβυρίνθου του Μίνωα. Μαζί του ο Θησέας είχε την κόρη του βασιλιά της Κρήτης και ετεροθαλή αδελφή του Μινώταυρου, Αριάδνη, που τον είχε προηγουμένως βοηθήσει στην απο­στολή του. Ο θεός Διόνυσος όμως, ο οποίος ερωτεύτηκε την Αριάδνη, εμφανίστηκε στον ύπνο του Θησέα και τον έπεισε να την εγκαταλείψει στη Νάξο. Όταν η Αριάδνη έμεινε μόνη, εμφανίστηκε ο Διόνυσος και την έκανε γυναίκα του. Αν κοιτάξετε ένα ξάστερο βράδυ τον ουρανό ψάξτε για το Corona Borealis, είναι το στεφάνι με το οποίο ο Διόνυσος στεφάνωσε την Αριάδνη.