Αναρτήσεις
ΕΝΑ ΝΕΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ ΓΕΝΝΗΘΗΚΕ...
Η ΑΣΤΙΚΗ ΣΠΗΛΑΙΟΛΟΓΙΑ ΕΙΝΑΙ ΠΛΕΟΝ ΓΕΓΟΝΟΣ. ΟΛΟΙ ΕΣΕΙΣ ΟΙ ΠΙΣΤΟΙ ΜΑΣ ΑΚΟΛΟΥΘΟΙ,ΘΑ ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΒΛΕΠΕΤΕ ΜΟΝΑΔΙΚΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΥΠΟΓΕΙΑ ΑΤΤΙΚΗ ΚΑΙ ΟΧΙ ΜΟΝΟ.ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΠΟΥ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΤΗΝ ΣΤΗΡΙΞΗ ΣΑΣ.ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ ΤΙ ΘΑ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΕΙ Η ΕΡΕΥΝΑ.
...Ταξίδι στις υπόγειες διαδρομές της πόλης των Αθηνών, και όχι μόνο! Συν-οδοιπόροι και εμπνευστές αυτής της προσπάθειας, εμείς για αρχή (Αλέξανδρος Γλαράκης και Παναγιώτης Δευτεραίος) έχοντας για παρέα τους φίλους μας. Ελπίζουμε το αποτέλεσμα να φανεί αντάξιο των προσδοκιών σας, με τα κείμενα και τις φωτογραφίες των ερευνών μας, ευελπιστώντας με το περιεχόμενο της σελίδας αυτής να καλυφθεί ένα αισθητό κενό που υπάρχει στο χώρο της ελληνικής υπόγειας εξερεύνησης, που αφορά -σε επέκταση της μελέτης των φυσικών σπηλαίων- τη συστηματική έρευνα και καταγραφή των τεχνητών υπογείων στοών αρχαίων και σύγχρονων, αλλά και άλλων υπόγειων κατασκευών, συγκεντρώνοντας όλο το κατά δύναμη διαθέσιμο υλικό σε έναν ιστότοπο...
ΟΜΑΔΑ ΑΣΤΙΚΩΝ, ΣΠΗΛΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΕΩΝ & ΜΕΛΕΤΩΝ
(HELLENIC URBAN EXPLORATION & SPELEOLOGY)
ΕΡΕΥΝΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΑΓΝΩΣΤΗ ΚΡΥΜΜΕΝΗ ΕΛΛΑΔΑ...
Το κυρίως αντικείμενο της σελίδας είναι η ΑΣΤΙΚΗ ΣΠΗΛΑΙΟΛΟΓΙΑ (URBAN SPELEOLOGY).
Τι σημαίνει όμως ο όρος αστική σπηλαιολογία και ποια είναι η διαφορά από την κοινή σπηλαιολογία; Επίσης ποια είναι η σχέση των άνω δραστηριοτήτων με την αστική εξερεύνηση;
speleology (σπηλαιολογία): εξερεύνηση, φωτογράφηση, χαρτογράφηση, μελέτη ιστορίας σταλακτιτικών, ιστορικών, ιερών σπηλαίων και κάθετων βαράθρων
Ο όρος σπηλαιολογία (speleology) εκφράζει διεθνώς την επιστήμη που μελετά τα σπήλαια, κοιλότητες που σχηματίστηκαν στο εσωτερικό του εδάφους ανά τους αιώνες, από φυσικά αίτια όπως π.χ. η κίνηση του νερού. Θεωρείται ως αυτοτελής επιστήμη από το 19ο αιώνα, προερχόμενη από τη Γεωλογία και τη Φυσική Γεωγραφία. Πατέρας της νέας αυτής επιστήμης θεωρήθηκε ο Γάλλος Ε. Μαρτέλ, που με τις πολυάριθμες έρευνές του στα γαλλικά σπήλαια, συγκέντρωσε τα πρώτα στοιχεία της σπηλαιογένεσης και των νόμων της υπόγειας υδρολογίας.
Στην Ελλάδα, βέβαια, με τον ίδιο όρο εκφράζεται περισσότερο η αθλητική δραστηριότητα που αφορά στην εξερεύνηση σπηλαίων και κατακόρυφων βαράθρων μετά από εκπαίδευση πάνω σε ειδικές τεχνικές, που όμως συνδυάζεται και με επιστημονική δράση. Θα λέγαμε -καλύτερα ίσως- ότι η αθλητική ικανότητα είναι απαραίτητη για την επιτόπια επιστημονική σπηλαιολογία, χωρίς να σημαίνει φυσικά ότι όλοι οι αθλητές σπηλαιολόγοι είναι και επιστήμονες (και το αντίθετο), αν και ο όρος με την κατάληξη -λογία εκφράζει σαφώς περισσότερο επιστήμη, παρά άθλημα.
Παρ' όλα αυτά, η σπηλαιολογία στην Ελλάδα δε σπουδάζεται ως επιστήμη, αλλά αναπτύσσεται ως χόμπι μέσα από συλλόγους οι οποίοι διοργανώνουν εκπαιδευτικά σεμινάρια πάνω σε ότι αφορά την αθλητική κατάρτιση των εθελοντών, ταυτόχρονα με κάποιες -ομολογουμένως λίγες- στοιχειώδεις επιστημονικές γνώσεις. Η σπηλαιολογία ως διεπιστημονικός κλάδος, συνδυάζει γνωστικά πεδία διαφόρων επιστημών, όπως είναι η γεωλογία, η παλαιοντολογία, η ανθρωπολογία, η υδρολογία, η τoπογραφία, η βιολογία και η αρχαιολογία.
Η πρώτη σπηλαιολογική εταιρία παγκοσμίως, φαίνεται πως ιδρύθηκε στη Γαλλία το 1895, ενώ η Ελληνική Σπηλαιολογική Εταιρία (ΕΣΕ) μόλις το 1951, από τον Ιωάννη και την Άννα Πετροχείλου, παρ' όλο που οι σπηλαιολογικές έρευνες στην Ελλάδα ξεκίνησαν το 1891 (με ιδιωτική πρωτοβουλία).
urban speleology (αστική σπηλαιολογία): εξερεύνηση, φωτογράφηση, ιστορία υπογείων στοών καταφυγίων, οχυρών, υδραγωγείων, ρεμάτων, υπονόμων, ορυχείων, λατομείων, στοών διαφυγής, πηγαδιών, κατακόμβων, υπογείων εγκαταλειμμένων αστικών κτιρίων, κάστρων, εκκλησιών, σπηλαίων της πόλης
Παράλληλα με τη μελέτη όμως των φυσικών σπηλαίων, η συνεχώς αυξανόμενη επιθυμία για υπόγεια εξερεύνηση, οδήγησε πολλούς σπηλαιολόγους (και όχι μόνο) στην αναζήτηση περισσότερων υπογείων κοιλωμάτων, κατασκευασμένων αυτή τη φορά από τον άνθρωπο. Έτσι άρχισαν να ανακαλύπτουν και να εξερευνούν τεχνητά υπόγεια κοιλώματα κατασκευασμένα από την αρχαιότητα μέχρι και τη σύγχρονη εποχή, διαφόρων χρήσεων και χαρακτηριστικών, όπως σήραγγες μεταφοράς υδάτων (υδραγωγεία, καλυμμένα ρέματα, υπονόμους), γαλαρίες ορυχείων, μεταλλείων, λατομείων, φρέατα (πηγάδια) εξαερισμού ή επισκέψεως των παραπάνω σηράγγων, μυστικές στοές ασφαλούς διαφυγής παλαιών κτιρίων (σπιτιών, κάστρων, εκκλησιών), τούνελ στρατιωτικών καταφυγίων και οχυρών, κατακόμβες, υπόγειους χώρους ταφής, κρύπτες, οστεοφυλάκια, και κάθε είδους υπόγειες εγκαταστάσεις παλαιές ή και εγκαταλειμμένες σύγχρονες, που παρουσιάζουν ενδιαφέρον το οποίο προσομοιάζεται με εκείνο για τις σπηλιές, περισσότερο -θα λέγαμε- όσον αφορά τον τρόπο κίνησης και την παρουσία σε κλειστό σκοτεινό περιβάλλον κάτω από τη γη.
Παρ' όλο που συνήθως οι τεχνητές σήραγγες (ειδικά οι επενδεδυμένες) δεν εμφανίζουν σταλακτιτικό διάκοσμο, εκτός πολλές φορές από τις λαξευτές στο φυσικό έδαφος και από κάποιες εξαιρετικές περιπτώσεις χτισμένων στοών, κεντρίζουν το ενδιαφέρον των εξερευνητών τους για άλλους λόγους. Εδώ ερχόμαστε αντιμέτωποι με την πρόκληση της εξερεύνησης του άγνωστου μήκους και των πιθανών διακλαδώσεων ενός τέτοιου υπόγειου συμπλέγματος, όπως και με τις πιθανότητες εντοπισμού παλαιού εγκαταλειμμένου υλικού σχετικού με τη χρήση των εγκαταστάσεων, κάτι που ισχύει σε πολύ μικρότερο βαθμό στα σπήλαια, αφού πολλά από αυτά δε χρησιμοποιήθηκαν ποτέ από τον άνθρωπο.
Έτσι λοιπόν, παρ' όλο που η ανθρώπινη παρουσία τόσο στα σπήλαια όσο και στις υπόγειες στοές ξεκινάει από πάρα πολύ παλιά (παλαιότερα πάντως στα σπήλαια που αποτέλεσαν χώρους κατοίκησης), οι τεχνητές κοιλότητες ενώ ανοίχτηκαν από ανθρώπινο χέρι, καθυστέρησαν να αποτελέσουν συστηματικό αντικείμενο της ανθρώπινης έρευνας, στο επίπεδο φυσικά της εξερεύνησης μετά από ανακάλυψη. Γιατί βέβαια, εδώ προηγήθηκαν σημαντικότατες επιστημονικές μελέτες σχετικές με την κατασκευή των εν λόγω σηράγγων, που αφορούν το αντικείμενο της επιστήμης του Πολιτικού Μηχανικού, εν αντιθέσει με τα σπήλαια που είναι έργα της φύσης. Τέλος, ο ειδικός εξοπλισμός κατάβασης, για τις στοές είναι συνήθως απαραίτητος μόνο στις περιπτώσεις προσέγγισης μέσω φρεάτων.
Επειδή τώρα η παράλληλη και παρεμφερής με τη σπηλαιολογία αυτή δραστηριότητα αποτέλεσε ξεχωριστό ερευνητικό κλάδο σε όλες σχεδόν τις χώρες που την ανέπτυξαν, έπρεπε να αποκτήσει και τη δική της ονομασία. Δεδομένου λοιπόν ότι οι περισσότερες από αυτές τις υπόγειες κατασκευές αναπτύσσονταν κάτω από αρχαίες ή σύγχρονες πολιτείες, ή έστω κατασκευάζονταν σε περιοχές με αισθητή την ανθρώπινη παρουσία, καθιερώθηκε σταδιακά μα σε παγκόσμια κλίμακα, ο διεθνής όρος urban speleology, που εκφράζεται στα ελληνικά ως αστική σπηλαιολογία.
Παρ' όλο λοιπόν που δεν αφορά την επίσκεψη σπηλαίων (εκτός κι αν κατατάξουμε εδώ μερικά αστικά σπήλαια), ο όρος διαδόθηκε και χρησιμοποιείται ευρέως σε κάθε γωνιά της γης όπου αναπτύσσεται ανάλογη δραστηριότητα: από τις ανενεργές σήραγγες του μετρό στη Νέα Υόρκη μέχρι τις δαιδαλώδεις κατακόμβες στα σπλάχνα του Παρισιού, και από τα υπόγεια bunkers (αντιαεροπορικά καταφύγια) του Βερολίνου μέχρι τις βαθιές γαλαρίες των ανθρακωρυχείων του Βελγίου, και τα δίκτυα των υπονόμων του Λονδίνου.
Στην Ιταλία δε η αστική σπηλαιολογία (speleologia urbana) που αναπτύχθηκε κατά τη δεκαετία του '60, αποτελεί και επισήμως κλάδο της Ιταλικής Σπηλαιολογικής Εταιρίας, με σκοπό την καταγραφή και την τυπολογική ταξινόμηση των τεχνητών υπόγειων έργων της χώρας (κατακόμβες, υδραγωγεία, υπόγεια ρέματα, πηγάδια, πολεμικά καταφύγια, λατομεία κ.λπ.) την οργάνωση των χωρών μελέτης και έρευνας, και τέλος την παρουσίαση των αποτελεσμάτων σε επιστημονικά συνέδρια.
Αντιθέτως, στην Ελλάδα απουσιάζει ο όρος αστική σπηλαιολογία, αφού σπανίως (έως ποτέ) αναφέρεται, δεν υπάρχει ουδεμία επίσημη κίνηση οργάνωσης και καταγραφής των υπαρκτών αντίστοιχων υπογείων χώρων και στοών ανάλογη της ιταλικής, ενώ η Ελληνική Σπηλαιολογική Εταιρία και οι υπόλοιποι σύλλογοι κοινών ενδιαφερόντων, δραστηριοποιούνται κατά κόρον στην εξερεύνηση και καταγραφή των φυσικών ελληνικών σπηλαίων (με μεγάλο και αξιόλογο βέβαια όγκο δράσης), και παράλληλα αναπτύσσουν έντονη αθλητική δραστηριότητα σε σπηλαιοβάραθρα και φαράγγια (canyoning).
Ενίοτε δε, οι όποιες μεμονωμένες προσπάθειες οργάνωσης παρόμοιας δραστηριότητας από μέλη των ελληνικών συλλόγων, δυστυχώς μπλοκάρονται στα γρανάζια της γραφειοκρατίας που σχετίζονται με τις αρμόδιες αρχαιολογικές εφορείες, ή με όποιον κρατικό φορέα ευθύνεται τέλος πάντων για την έκδοση αδείας (μόνο) επισκέψεως συγκεκριμένων υπογείων ελληνικών χώρων. Τις περισσότερες φορές βέβαια, τα υπόγεια αυτά βρίσκονται σε άθλια κατάσταση, εγκαταλειμμένα, κατεστραμμένα και γεμάτα με σκουπίδια, αποτελώντας -όποτε αυτό είναι δυνατόν- χώρους κατοίκησης αστέγων ή τοξικομανών. Σε εκείνες τις περιπτώσεις η πρόσβαση είναι μεν εφικτή, αλλά και η καταστροφή τους βέβαιη.
urbex (αστική εξερεύνηση): η παρουσία σε εγκαταλειμμένα κτίρια, εργοστάσια, παλαιωμένες γειτονιές, νεκροταφεία, ξωκλήσια, ναούς, κάστρα
Ενώ βρισκόμαστε ήδη στο υπερφορτισμένο περιβάλλον της πόλης, ανακαλύπτουμε αβίαστα, ότι ο τρίτος κρίκος της εξερευνητικής αλυσίδας που ξεκίνησε με τη σπηλαιολογία και συνεχίστηκε με την αστική σπηλαιολογία, είναι η αστική εξερεύνηση. Ή μήπως τελικά είναι αυτή που αποτελεί τον πρωταρχικό κρίκο απ' τον οποίο ξεκινούν όλα; Οπωσδήποτε πάντως η αστική σπηλαιολογία είναι ο συνδετικός κρίκος μεταξύσπηλαιολογίας και αστικής εξερεύνησης, αποτελώντας έναν συνδυασμό των δύο, μιας δύσκολης δηλαδή και μιας πιο εύκολης εξερευνητικής δραστηριότητας.
Η αστική εξερεύνηση (urban exploration) λοιπόν είναι ένα σύγχρονο «παιχνίδι» αναζήτησης που εκτυλίσσεται στις μεγαλουπόλεις και αφορά την περιήγηση σε μέρη που έχουν ξεχαστεί για δεκαετίες, ενώ συχνά απαντάται και με την συντομογραφία urbex. Στην πραγματικότητα, βέβαια, σύγχρονος είναι μόνον ο όρος, καθώς η δραστηριότητα νομίζω ότι υπήρχε ανέκαθεν. Πάντοτε οι παλιές γειτονιές με τα εγκαταλειμμένα σπίτια, τα μισοκατεστραμμένα εκκλησάκια, οι ερημωμένες βιομηχανικές εγκαταστάσεις και οι κρυμμένες κοίτες των ρεμάτων της πόλης εξέπεμπαν δυνατή γοητεία και αποτελούσαν αντικείμενο φωτογράφησης.
Τι να πούμε δε για τα παλιά νεκροταφεία, τα ξωκλήσια της ελληνικής υπαίθρου, τους ξεχασμένους από την πολιτεία και τον κόσμο αρχαιολογικούς χώρους, τα ατελείωτα κάστρα και φρούρια της πατρίδας μας και όλους εκείνους τους τόπους που παρουσιάζουν ιδιαίτερο ιστορικό ενδιαφέρον. Γιατί, αφού αυτούς αναζητούμε και εντοπίζουμε και μέσα στην ίδια την πόλη μας, γιατί όχι και στην υπόλοιπη Ελλάδα; Είναι ίσως το σημείο που η αστική εξερεύνηση (όπως την ορίζουν -αυτή έχει ήδη ορισθεί στην Ελλάδα) μπερδεύεται με την περιήγηση και την αναζήτηση της ιστορίας του τόπου.
Ποια σημασία όμως έχει η ακριβής σημασία ενός όρου, όταν η ίδια η αστική «δραστηριότητα» φανερώνει και μας αποκαλύπτει όλα αυτά τα θαυμαστά κρυμμένα και άγνωστα σημεία μιας πόλης, είτε η αναζήτηση έχει ξεκινήσει με στόχο τη διάσχιση της κοίτης μιας κοινής αστικής ρεματιάς, είτε τον εντοπισμό ενός παλιού εγκαταλειμμένου στρατιωτικού κτίσματος, είτε ενός χαμένου νεκροταφείου, είτε είναι απλά μια απροσδιόριστη αστική βόλτα με ποδήλατο (που αποτελεί και το καταλληλότερο μέσο για τέτοιες εξερευνήσεις) η οποία καταλήγει σε όλα τα παραπάνω, και σε ακόμη περισσότερα! Άλλες φορές δε, η ποδηλατική αστική εξερεύνηση, αποτελεί «έρευνα πεδίου» για μια επόμενη αστική υπόγεια εξερεύνηση, εφ' όσον βέβαια κατά την αναζήτηση προκύψουν σημεία σχετικού ενδιαφέροντος, όπως πηγάδια πρόσβασης σε τούνελ υδραγωγείων, ή άλλες είσοδοι υπογείων στοών καταφυγίων, υπόγειων ρεμάτων κ.λπ.
Αστικοί εξερευνητές (urban explorers) υπάρχουν χιλιάδες σε ολόκληρο τον κόσμο, ενώ στην Ελλάδα υπολογίζονται σε μερικές εκατοντάδες, οι περισσότεροι από τους οποίους ασχολούνται και με τη σπηλαιολογία. Αυτό τους οδηγεί φυσικά και στην εξερεύνηση των υπογείων στοών της πόλης, κάνοντας έτσι την αστική σπηλαιολογία συνδετικό κρίκο των δραστηριοτήτων τους!
Στο εξωτερικό, ένας χαρακτηριστικός δημοφιλής προορισμός είναι η πόλη Pripyat η οποία βρίσκεται εντός της περιμέτρου αποκλεισμού της ραδιενεργής ζώνης του Chernobyl στην Ουκρανία. Για πολλές δεκαετίες ολόκληρη η πόλη έμεινε μακριά από κάθε παρέμβαση και από τα βλέμματα των ανθρώπων. Τι περισσότερο θα μπορούσε να αναζητήσει ένας εξερευνητής των πόλεων;
Έχοντάς τα όλα αυτά κατά νου, αποφασίσαμε λοιπόν να σας παρουσιάσουμε την αστική σπηλαιολογία για πρώτη φορά με αυτόν τον τίτλο στην Ελλάδα, ξεκινώντας από την αληθινή (και τόσο ταλαιπωρημένη πια) υπόγεια Αθήνα, επεκτεινόμενοι σταδιακά στην υπόλοιπη Αττική, σε ολόκληρη την Ελλάδα, μα και σε επιλεγμένες τοποθεσίες του εξωτερικού, όταν οι συνθήκες θα μας το επιτρέπουν.
Παράλληλα θα μοιραζόμαστε μαζί σας και τις -καθαρά- σπηλαιολογικές μας έρευνες σε ιδιαίτερα σπήλαια και βάραθρα της Ελλάδας, ταυτόχρονα και με τις αστικές διαδρομές μας στις παλιές ερημωμένες γειτονιές της πόλης και τα εγκαταλειμμένα τους κτίρια, ή τις πάντα ενδιαφέρουσες περιηγήσεις σε ξεχασμένους αρχαιολογικούς και γενικά ιστορικούς τόπους της πατρίδας μας. Επίσης κάποιες φορές στις παρουσιάσεις μας μπορεί να εμφανιστούν και απλές πεζοπορικές διαδρομές στα ωραιότατα ελληνικά βουνά, αφού η εξαίσια ελληνική φύση, αποτελεί τελικά το εισιτήριο γνωριμίας με τον τόσο κουρασμένο, μα ακόμα όμορφο ιερό μας τόπο.
Καλές εξερευνήσεις!
0 ΧΡΟΝΟΠΛΗΚΤΟΙ:
Δημοσίευση σχολίου