Αναρτήσεις
ΕΡΕΥΝΑ-ΑΠΟΣΤΟΛΗ : ΟΜΑΔΑ ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ
Φωτογραφική επιμέλεια ΧΡΟΝΟΣ
Η περιοχή των Βατίκων της Λακωνίας, με επίκεντρο τη Νεάπολη σήμερα, υπήρξε ένα πολυδιάστατο κέντρο πολιτισμού ήδη από την εποχή του Χαλκού, την πρωτοελλαδική περίοδο, με άξονα την τοποθεσία Λα.
Ομως και ολόκληρη η περιοχή μέχρι την Ελαφόνησο και τα Βιγκλάφια είναι γεμάτη σημαντικές αρχαιότητες, που τις κατέγραψε εικοσαμελής διεπιστημονική ομάδα με επικεφαλής την καθηγήτρια Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Ελένη Μαντζουράνη, σε ένα αρχαιολογικό πρόγραμμα έρευνας επιφανείας της προαναφερόμενης περιοχής.
Πριν διαβάσετε όμως την συνέντευξη θα θέλαμε να καταθέσουμε την δική μας άποψη για το θέμα.
Η συγκεκριμένη περιοχή μας έχει απασχολήσει παρά πολύ τα τελευταία χρόνια και προσπαθήσαμε ν αναδείξουμε μέσα από τις αναρτήσεις μας την σπουδαιότητα της περιοχής καθώς και να αφυπνίσουμε τις τοπικές αρχές από το όργιο λαθρανασκαφων με θέματα οπως....
ΑΡΧΑΙΟ ΝΕΚΡΟΤΑΦΕΙΟ(ΛΑΚΩΝΙΑ)
Πάμε τώρα στο προκείμενο και αυτό δεν είναι άλλο από το αρχαίο μεταλλείο και λατομείο της περιοχής των Βοιων.
Και εις άλλα με υγειά....
Ακολουθεί η συνέντευξη της αρχαιολόγου Ελένης Ματζουρανη.
Κυρία Μαντζουράνη, η αρχαιολογική έρευνα επιφανείας που πραγματοποιείτε με την ομάδα σας στη στεριά και στο θαλάσσιο χώρο του όρμου των Βατίκων, τι καινούργιο ανέδειξε στη διαχρονική ιστορική διαδρομή της περιοχής μέχρι στιγμής;
«Το ερευνητικό αυτό πρόγραμμα -που διεξάγεται από το Πανεπιστήμιο Αθηνών σε συνεργασία με την Ε' Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων- άρχισε ουσιαστικά το 2009 με ορίζοντα τεσσάρων ετών. Η συστηματική έρευνα επιφανείας πραγματοποιείται σε τρεις διαφορετικές περιοχές, οι οποίες πλαισιώνουν κατά κάποιο τρόπο τον κόλπο της Νεάπολης ή των Βατίκων, όπως είναι ευρύτερα γνωστός, στο χερσαίο χώρο και στο νησιωτικό (δηλ. στην Ελαφόνησο).
Τα μέχρι στιγμής αποτελέσματα υποδηλώνουν πυκνή κατοίκηση και εντατική χρήση του χώρου από τους προϊστορικούς έως και τους σύγχρονους χρόνους. Επί παραδείγματι, ένα από τα νέα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά στοιχεία είναι η πυκνότητα της παρουσίας αρκετών θέσεων της Πρωτοελλαδικής και Μυκηναϊκής εποχής ενώ για την ενδιάμεση Μεσοελλαδική περίοδο, τα αρχαιολογικά δεδομένα είναι λιγότερα. Επίσης, απουσιάζουν δραματικά οι Γεωμετρικοί χρόνοι, σε αντίθεση με την επαρκή παρουσία καταλοίπων της Αρχαϊκής και της Κλασικής περιόδου και την εντονότατη παρουσία των αντίστοιχων των ρωμαϊκών χρόνων».
Η τοποθεσία του Λα έχει ειδικά χαρακτηριστικά που της δίδουν ιδιαίτερη ιστορική και αρχαιολογική βαρύτητα;
«Η θέση του Λα πράγματι διακρίνεται για τη διαχρονικότητα της χρήσης της στους προϊστορικούς χρόνους, και όχι μόνο. Θέση φυσικά οχυρή, παράκτια και με εξαιρετική εποπτεία του κόλπου και της ενδοχώρας, φαίνεται να έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στις εξελίξεις της κοινωνίας της περιοχής στις εποχές αυτές. Ενδεχομένως αποτελούσε το κέντρο πέριξ του οποίου αναπτύχθηκαν μικρότερες κοινότητες στην κοντινή ενδοχώρα. Σε επίπεδο της επιφάνειας του εδάφους, η περιοχή του Λα και του γειτονικού σε αυτόν χώρου έχει καλυφθεί πλήρως ερευνητικά. Φυσικά, μόνο μία ανασκαφή θα αποκάλυπτε και θα επιβεβαίωνε πλήρως την εικόνα που έχουμε σχηματίσει».
Αρχαία οδός
Οι αρχαίοι καρόδρομοι που υπάρχουν στην ευρύτερη περιοχή των Βιγκλαφίων και του Ελαφονησίου συμπληρώνονται από ευρήματα που οδηγούν σε γενικότερα συμπεράσματα για την περιοχή;
«Πράγματι, οι αρματοτροχιές που ήταν ήδη γνωστές από παλαιότερες έρευνες στην περιοχή των Βιγκλαφίων, ορίζοντας την ύπαρξη αρχαίας οδού που οδηγούσε πιθανώς από τα αρχαία λατομεία στη σύγχρονη περιοχή της Ελαφονήσου (που ήταν στεριά στην αρχαιότητα), με την έρευνά μας συμπληρώνονται, φυσικά κατά τμήματα, και θα τολμούσα να πω ολοκληρώνουν την πορεία της αρχαίας οδού. Ελπίζουμε ότι και η θαλάσσια διασκόπηση που άρχισε σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Πατρών τον Σεπτέμβριο 2010, θα συμβάλει αποφασιστικά, εκτός των άλλων -όπως π.χ. στην ανασύσταση της παλαιογεωγραφίας και του παλαιοπεριβάλλοντος της περιοχής- στην αποκατάσταση της αρχαίας ακτογραμμής και στον εντοπισμό νέων αρχαιολογικών καταλοίπων στον θαλάσσιο χώρο μεταξύ Νεαπόλεως, Βιγκλαφίων και Ελαφονήσου».
Σταυροδρόμι
Μπορεί να γίνει αποτίμηση, έστω και κατ' αρχήν, για την ιστορική και αρχαιολογική αξία του όρμου των Βατίκων σε σχέση με αυτά που εντοπίσατε;
«Η περιοχή της έρευνάς μας είναι ιδιαίτερα σημαντική διαχρονικά. Κατά την εποχή του Χαλκού, βρισκόταν πάνω στο σταυροδρόμι θαλάσσιων οδών επικοινωνίας. Από την περιοχή αυτή διέρχονταν τα προϊστορικά πλοία στο θαλάσσιο δρόμο τους από τη δυτική Πελοπόννησο και τη δυτική Ελλάδα, αλλά και από το εσωτερικό του Λακωνικού κόλπου προς την Κρήτη και τις περιοχές του Αιγαίου, και συχνά παρέμεναν εκεί έως ότου διαβούν το δύσκολο πέρασμα του Μαλέα.
Το ίδιο συνέβαινε και κατά τους ιστορικούς χρόνους, όταν η περιοχή ανήκε στο κράτος των Σπαρτιατών. Τότε όμως είχε ακόμα μεγαλύτερη σημασία και για έναν πρόσθετο λόγο: τα μεταλλεία του σιδήρου.
Μεταλλεία
»Η περιοχή των αρχαίων Βοιών όπως ονομαζόταν, από τον σημαντικότερο οικισμό των ιστορικών χρόνων, είχε πλούσιο σε σίδηρο υπέδαφος, μέταλλο απαραίτητο για τα όπλα του σπαρτιατικού στρατού αλλά και για άλλες χρήσεις. Σε πολλές μάλιστα θέσεις της περιοχής έχουν εντοπιστεί ίχνη αρχαίας κατεργασίας του μετάλλου. Αργότερα, κατά τα ρωμαϊκά χρόνια οι Βοιές ήταν ένα σημαντικό λιμάνι, το τελευταίο της ηπειρωτικής Ελλάδας πριν απ' τον παράπλου του Μαλέα, στο οποίο ζούσε σημαντική παροικία Ρωμαίων, Ιταλών δηλαδή, οι οποίοι πιθανόν εκμεταλλεύονταν και τα μεταλλεία της περιοχής.
Από όλα τα παραπάνω αντιλαμβάνεστε τη σημασία του ερευνητικού αυτού προγράμματος το οποίο, ειρήσθω εν παρόδω, είναι διεπιστημονικό (συνεργασία αρχαιολόγων, ωκεανογράφων, γεωλόγων, παλαιοπεριβαντολλόγων) και έχει, εκτός των άλλων, και εκπαιδευτικό χαρακτήρα (συμμετέχουν πάνω από είκοσι προπτυχιακοί και μεταπτυχιακοί φοιτητές του Πανεπιστημίου Αθηνών και άλλων ελληνικών ΑΕΙ)».
Ενετ
Πηγη ΟΜΑΔΑ ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ
Ελπίζουμε ότι μετά την πρωτοβουλία που πήρε η αρχαιολόγος Ελένη Ματζουράνη για την περιοχή κάποια πράγματα σαν αυτά που θα δείτε παρακάτω θα εξαλειφθούν και εν συνεχεία θ αποτελέσουν παρελθόν.
Και αυτό γιατί πρόκειται περί μιας εξαιρετικής αρχαιολόγου που τιμάει το τίτλο που φέρει.
Η κ. Μαντζουράνη οραματίζεται να γίνει ανασύσταση της παλαιογεωγραφίας και του παλαιοπεριβάλλοντος της περιοχής, η οποία υπήρξε κόμβος διακίνησης προϊόντων, ανθρώπων και ιδεών στο χώρο του Αιγαίου αλλά και από την Ελλάδα προς τη Δύση.
Πάμε τώρα στο προκείμενο και αυτό δεν είναι άλλο από το αρχαίο μεταλλείο και λατομείο της περιοχής των Βοιων.
Πρόκειται για περιοχή με μεγάλη αρχαιολογική σημασία γιατί το λατομείο συνοδεύεται και με λατρευτικό ιερό ....αλλά και με πολλές στανες,μαντρια και τσοπάνους με στιλ, αρχαιολατρικο. Οι άνθρωποι είναι όλα τα λεφτά! Έχουν πάρει την αρχαία λιθοδομή και την έχουν εφαρμόσει στα προβατοσπιτα....
Ακολουθεί η συνέντευξη της αρχαιολόγου Ελένης Ματζουρανη.
Κυρία Μαντζουράνη, η αρχαιολογική έρευνα επιφανείας που πραγματοποιείτε με την ομάδα σας στη στεριά και στο θαλάσσιο χώρο του όρμου των Βατίκων, τι καινούργιο ανέδειξε στη διαχρονική ιστορική διαδρομή της περιοχής μέχρι στιγμής;
«Το ερευνητικό αυτό πρόγραμμα -που διεξάγεται από το Πανεπιστήμιο Αθηνών σε συνεργασία με την Ε' Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων- άρχισε ουσιαστικά το 2009 με ορίζοντα τεσσάρων ετών. Η συστηματική έρευνα επιφανείας πραγματοποιείται σε τρεις διαφορετικές περιοχές, οι οποίες πλαισιώνουν κατά κάποιο τρόπο τον κόλπο της Νεάπολης ή των Βατίκων, όπως είναι ευρύτερα γνωστός, στο χερσαίο χώρο και στο νησιωτικό (δηλ. στην Ελαφόνησο).
Τα μέχρι στιγμής αποτελέσματα υποδηλώνουν πυκνή κατοίκηση και εντατική χρήση του χώρου από τους προϊστορικούς έως και τους σύγχρονους χρόνους. Επί παραδείγματι, ένα από τα νέα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά στοιχεία είναι η πυκνότητα της παρουσίας αρκετών θέσεων της Πρωτοελλαδικής και Μυκηναϊκής εποχής ενώ για την ενδιάμεση Μεσοελλαδική περίοδο, τα αρχαιολογικά δεδομένα είναι λιγότερα. Επίσης, απουσιάζουν δραματικά οι Γεωμετρικοί χρόνοι, σε αντίθεση με την επαρκή παρουσία καταλοίπων της Αρχαϊκής και της Κλασικής περιόδου και την εντονότατη παρουσία των αντίστοιχων των ρωμαϊκών χρόνων».
Η τοποθεσία του Λα έχει ειδικά χαρακτηριστικά που της δίδουν ιδιαίτερη ιστορική και αρχαιολογική βαρύτητα;
«Η θέση του Λα πράγματι διακρίνεται για τη διαχρονικότητα της χρήσης της στους προϊστορικούς χρόνους, και όχι μόνο. Θέση φυσικά οχυρή, παράκτια και με εξαιρετική εποπτεία του κόλπου και της ενδοχώρας, φαίνεται να έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στις εξελίξεις της κοινωνίας της περιοχής στις εποχές αυτές. Ενδεχομένως αποτελούσε το κέντρο πέριξ του οποίου αναπτύχθηκαν μικρότερες κοινότητες στην κοντινή ενδοχώρα. Σε επίπεδο της επιφάνειας του εδάφους, η περιοχή του Λα και του γειτονικού σε αυτόν χώρου έχει καλυφθεί πλήρως ερευνητικά. Φυσικά, μόνο μία ανασκαφή θα αποκάλυπτε και θα επιβεβαίωνε πλήρως την εικόνα που έχουμε σχηματίσει».
Αρχαία οδός
Οι αρχαίοι καρόδρομοι που υπάρχουν στην ευρύτερη περιοχή των Βιγκλαφίων και του Ελαφονησίου συμπληρώνονται από ευρήματα που οδηγούν σε γενικότερα συμπεράσματα για την περιοχή;
«Πράγματι, οι αρματοτροχιές που ήταν ήδη γνωστές από παλαιότερες έρευνες στην περιοχή των Βιγκλαφίων, ορίζοντας την ύπαρξη αρχαίας οδού που οδηγούσε πιθανώς από τα αρχαία λατομεία στη σύγχρονη περιοχή της Ελαφονήσου (που ήταν στεριά στην αρχαιότητα), με την έρευνά μας συμπληρώνονται, φυσικά κατά τμήματα, και θα τολμούσα να πω ολοκληρώνουν την πορεία της αρχαίας οδού. Ελπίζουμε ότι και η θαλάσσια διασκόπηση που άρχισε σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Πατρών τον Σεπτέμβριο 2010, θα συμβάλει αποφασιστικά, εκτός των άλλων -όπως π.χ. στην ανασύσταση της παλαιογεωγραφίας και του παλαιοπεριβάλλοντος της περιοχής- στην αποκατάσταση της αρχαίας ακτογραμμής και στον εντοπισμό νέων αρχαιολογικών καταλοίπων στον θαλάσσιο χώρο μεταξύ Νεαπόλεως, Βιγκλαφίων και Ελαφονήσου».
Σταυροδρόμι
Μπορεί να γίνει αποτίμηση, έστω και κατ' αρχήν, για την ιστορική και αρχαιολογική αξία του όρμου των Βατίκων σε σχέση με αυτά που εντοπίσατε;
«Η περιοχή της έρευνάς μας είναι ιδιαίτερα σημαντική διαχρονικά. Κατά την εποχή του Χαλκού, βρισκόταν πάνω στο σταυροδρόμι θαλάσσιων οδών επικοινωνίας. Από την περιοχή αυτή διέρχονταν τα προϊστορικά πλοία στο θαλάσσιο δρόμο τους από τη δυτική Πελοπόννησο και τη δυτική Ελλάδα, αλλά και από το εσωτερικό του Λακωνικού κόλπου προς την Κρήτη και τις περιοχές του Αιγαίου, και συχνά παρέμεναν εκεί έως ότου διαβούν το δύσκολο πέρασμα του Μαλέα.
Το ίδιο συνέβαινε και κατά τους ιστορικούς χρόνους, όταν η περιοχή ανήκε στο κράτος των Σπαρτιατών. Τότε όμως είχε ακόμα μεγαλύτερη σημασία και για έναν πρόσθετο λόγο: τα μεταλλεία του σιδήρου.
Μεταλλεία
»Η περιοχή των αρχαίων Βοιών όπως ονομαζόταν, από τον σημαντικότερο οικισμό των ιστορικών χρόνων, είχε πλούσιο σε σίδηρο υπέδαφος, μέταλλο απαραίτητο για τα όπλα του σπαρτιατικού στρατού αλλά και για άλλες χρήσεις. Σε πολλές μάλιστα θέσεις της περιοχής έχουν εντοπιστεί ίχνη αρχαίας κατεργασίας του μετάλλου. Αργότερα, κατά τα ρωμαϊκά χρόνια οι Βοιές ήταν ένα σημαντικό λιμάνι, το τελευταίο της ηπειρωτικής Ελλάδας πριν απ' τον παράπλου του Μαλέα, στο οποίο ζούσε σημαντική παροικία Ρωμαίων, Ιταλών δηλαδή, οι οποίοι πιθανόν εκμεταλλεύονταν και τα μεταλλεία της περιοχής.
Από όλα τα παραπάνω αντιλαμβάνεστε τη σημασία του ερευνητικού αυτού προγράμματος το οποίο, ειρήσθω εν παρόδω, είναι διεπιστημονικό (συνεργασία αρχαιολόγων, ωκεανογράφων, γεωλόγων, παλαιοπεριβαντολλόγων) και έχει, εκτός των άλλων, και εκπαιδευτικό χαρακτήρα (συμμετέχουν πάνω από είκοσι προπτυχιακοί και μεταπτυχιακοί φοιτητές του Πανεπιστημίου Αθηνών και άλλων ελληνικών ΑΕΙ)».
Ενετ
Πηγη ΟΜΑΔΑ ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ
0 ΧΡΟΝΟΠΛΗΚΤΟΙ:
Δημοσίευση σχολίου