ΟΜΑΔΑ ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ

Σπάνιες παρουσίες όπως δίσκοι, επίπεδοι σταλαγμίτες, εκκεντρίτες και ελικτίτες, έχουν τον ιδιαίτερο τόπο τους στο σπήλαιο και αποτελούν σημαντικούς σταθμούς της ξενάγησης. Με λίγη τύχη, ίσως να συναντήσετε έναν ευγενή μόνιμο κάτοικο του σπηλαίου, το τυφλό και κουφό δολιχόποδο.
Στην ευρύτερη περιοχή του σπηλαίου κυριαρχούν αλπικοί σχηματισμοί με τις ενότητες "φυλλιτών - χαλαζιτών" και "Τριπόλεως".
Μέσα σε ασβεστόλιθους ιουρασικής ηλικίας (195 - 145 εκατομ. χρόνων) της ενότητας "Τριπόλεως", έλαβε χώρα πριν από 3εκατ. χρόνια η σπηλαιογένεση, μετα από μια περίοδο γεωλογικών ταραχών που την διαδέχθηκε μια δραστήρια περίοδος σταγονορροής και δημιουργίας χημικών ιζημάτων.
Ο λιθοματικός διάκοσμος αποτελείται από ανθρακικό ασβέστιο σε κρυσταλλική μορφή εμπλουτισμένο με οξείδια μετάλλων του υπεδάφους που του χαρίζουν την επτάχρωμη παλέτα του...
Η έκταση του Σπηλαίου είναι 1500 τμ, χωρίζεται σε δύο επίπεδα και ο επισκέπτης το περιέρχεται με μια διαδρομή 500μ. Τα έργα αξιοποίησης του, έγιναν σε απόλυτη αρμονία με το εξωτερικό φυσικό περιβάλλον και οι εσωτερικές παρεμβάσεις χαρακτηρίστηκαν από την Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας - Σπηλαιολογίας ως "άριστες και στην παραμικρή τους λεπτομέρεια"

Η διαδρομή από την Νεάπολη και το περιβάλλον του Σπήλαιου είναι μια εμπειρία που υπόσχεται στον επισκέπτη αλησμόνητες εικόνες. Κατάφυτες ορεινές πλαγιές που ατενίζουν το Επιδήλιον και το Ακρωτήρι Καμήλα, γραφικά χωριά με γάργαρες πηγές και Βυζαντινούς ναούς, μεσαιωνικού πύργοι, φαράγγια με παλιούς νερόμυλους , μύθοι θρύλοι, αρχαία κληρονομιά και γαλάζια απεράντοσύνη του Μυτρώου, συνθέτουν το βασίλειο του . Στον προαύλιο χώρο του σπηλαίου το αναψυκτήριο, ένας χώρος ζεστός, φτιαγμένος με μεράκι, προσφέρει ντόπιες λιχουδιές και χαλάρωση. Σε μικρή απόσταση βρίσκεται το παμπάλαιο εκκλησάκι του Αγίου Ανδρέα, σημαδεμένο απ' τα περάσματα κουρσάρων και κατακτητών, απ' το οποίο πήρε το σπήλαιο το ονομά του.
Η ανακάλυψή του έγινε τυχαία το 1956, από έναν βοσκό, τον Σπύρο Στιβακτά, που πρόσεξε πως οι μέλισσες έβγαιναν ξεδιψασμένες από μια μικρή τρύπα κοντά στο ξωκλήσι του Αγίου Ανδρέα. Η τοποθεσία αυτή βρίσκεται σε απόσταση μισής ώρας πεζοπορίας από το χωριό Καστανιά.
Σύμφωνα με την περιγραφή της σπηλαιολόγου Πετροχείλου, κατεβαίνοντας ελικοειδή διάδρομο, θα επισκεφθούμε τον «Πρώτο Θάλαμο» καταστόλιστο από μικρούς και μεγάλους σταλαγμίτες και κολόνες. Αριστερά του βρίσκεται ο «Κόκκινος Θάλαμος» αρκετά κατηφορικός. Δεξιά ωραιότατες κατά σειρά κολόνες μάς χωρίζουν από τον επόμενο και τεράστιο «Θάλαμο του Νερού». Πήρε το όνομά του από τη μικρή λεκάνη νερού που βρίσκεται σε αυτόν και που έγινε αφορμή να αποκαλυφθεί το σπήλαιο. Δεξιά μας, σειρά από τεράστιους σταλαγμίτες σε ψηλότερο επίπεδο, σαν εκτεταμένος εξώστης, μας χωρίζουν από τα «Διαμερίσματα των Θάμνων». Τους σταλαγμίτες διαδέχονται πελώριες κολόνες, σωστοί «Γίγαντες».
Από εδώ αρχίζει ο «Θάλαμος των Μανιταριών». Είναι μια απέραντη σάλα καταστόλιστη από σταλαγμίτες τύπου «μανιτάρι». Προχωρώντας ανάμεσά τους, θα κατεβούμε τη «Βασιλική Σκάλα», στολισμένη με σταλαγμίτες τύπου«κάκτος». Η κομψότητά τους και οι συνθέσεις τους παρουσιάζουν σωστό εξωτικό κήπο, που θα μας οδηγήσει στον «Θάλαμο των Ελάτων». Εδώ προκαλούν δέος οι γιγάντιοι σταλαγμίτες σε τύπο «έλατο». Ανεβαίνοντας άλλη σκάλα, θα επισκεφθούμε τον «Θάλαμο των Λαμπάδων». Οι αλαβάστρινοι σταλαγμίτες τύπου «λαμπάδα» είναι αναπτυγμένοι σε δύο συγκροτήματα.
Περνώντας ανάμεσά τους και περιστροφικά, κατεβαίνουμε τη «Σκάλα με τα Νούφαρα», που θα μας οδηγήσει πάλι στον «Θάλαμο των ελάτων» και με άλλο διάδρομο θα επισκεφθούμε τον «Σοκολατένιο Θάλαμο». Μια θαυμάσια κολόνα σαν από σοκολάτα δεσπόζει στο κέντρο του. Στα αριστερά της από ένα άνοιγμα απολαμβάνουμε τον «Αλαβάστρινο Θάλαμο». Ο στολισμός του κατάλευκος και διαφανής έρχεται σε αντίθεση με τον προηγούμενο σε χρώμα και ποιότητα. Μετά θα επισκεφθούμε τον «Εκτεταμένο Εξώστη» που πάνω του είναι το «Διαμέρισμα των Θάμνων». Ελικοειδής διάδρομος θα μας οδηγήσει ανάμεσά τους για να απολαύσουμε από ψηλά πανοραμικά όλη την ομορφιά των θαλάμων που επισκεφθήκαμε.
Στον διαμορφωμένο χώρο της εισόδου λειτουργεί καφετέρια και τα κινητά «πιάνουν» δύσκολα. Η φωτογράφηση απαγορεύεται και το υλικό που βλέπετε υπάρχει έπειτα από ειδική άδεια της δημοτικής αρχής, που έχει αναλάβει και τη συνολική διαχείριση. Τώρα που ο καιρός «ανοίγει» μπορείτε να συνδυάσετε την επίσκεψη στο σπήλαιο με άλλες... δραστηριότητες, καθώς η όμορφη παραλία της Καστανιάς, με χοντρό βότσαλο, απέχει λίγο.