Αναρτήσεις
ΕΡΕΥΝΑ ΟΜΑΔΑ ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ
Φωτογραφική επιμέλεια ΧΡΟΝΟΣ
Μία συζήτηση για την υπόγεια Αθήνα δε θα μπορούσε παρά να ξεκινάει από το σημείο-αφετηρία του όλου θέματος: η Αθήνα είναι μια πανάρχαια πόλη. Το γεγονός αυτό συνεπάγεται ότι στα αλλεπάλληλα στρώματα του υπεδάφους της, φτάνοντας σε βάθη πολλών δεκάδων μέτρων κάτω από το πόδια μας, βρίσκεται θαμμένη η ιστορία της. Και στη διαδικασία του να στρέψουμε το βλέμμα μας προς τα υπόγεια περάσματα της πόλης και να επιχειρήσουμε να τα ανιχνεύσουμε, δε θα ήταν δυνατό να μη διασταυρωθούμε με όλους αυτούς τους αμέτρητους τόνους χώματος και ιστορίας. Τα υπόγεια περάσματα που αναζητάμε δεν είναι, άλλωστε, παρά κομμάτια της ιστορίας της πόλης.
Αν για έναν άνθρωπο το πολυτιμότερο υλικό αγαθό είναι το οξυγόνο που αναπνέει, για μια πόλη το σημαντικότερο αγαθό είναι το νερό. Από τους πρώτους υποτυπώδεις οικισμούς της προϊστορίας ως τις αχανείς και τεχνολογικά εξελιγμένες μεγαλουπόλεις των καιρών μας, η δυνατότητα εύκολης πρόσβασης σε επαρκή αποθέματα πόσιμου νερού αποτέλεσε προϋπόθεση της δημιουργίας τους. Και μπορεί σήμερα η πρόσβαση αυτή είναι τόσο εύκολη όσο το άνοιγμα μιας βρύσης, τα πράγματα όμως δεν ήταν πάντοτε τόσο απλά.
Την εποχή που οι αρχαίοι οικισμοί άρχισαν να οργανώνονται σε επίπεδο πόλης, η απλή γειτνίαση με ποταμούς, λίμνες ή πηγές έπαψε να επαρκεί, και η ανάγκη για δημιουργία δικτύων μεταφοράς και διανομής νερού άρχισε να γίνεται επιτακτική προκειμένου να εξασφαλιστεί η περαιτέρω ανάπτυξη τους. Η ανάγκη αυτή οδήγησε στην κατασκευή των πρώτων υδραγωγείων - υπόγειων ή υπέργειων αγωγών, δηλαδή, μεταφοράς νερού. Ίχνη προϊστορικών υδραγωγείων έχουν βρεθεί στην κοιλάδα του Νείλου της Αιγύπτου, στην αρχαία πόλη Τύρο της Συρίας, στην Κίνα, στην Κεντρική Αμερική και σε πολλά άλλα ακόμη σημεία του κόσμου. Στην Ευρώπη, οι πρώτοι που κατασκεύασαν υδραγωγεία ήταν οι Έλληνες. Θαύμα της αρχαίας μηχανικής θεωρείται το υδραγωγείο που κατασκεύασε τον 6ο αιώνα π.Χ. ο καταγόμενος από τα Μέγαρα μηχανικός Ευπαλίνος για την ύδρευση της Σάμου. Το "Ευπαλίνειο όρυγμα" είναι μια σήραγγα μήκους ενός περίπου χιλιομέτρου και πλάτους/ύψους 8 μέτρων, η διάνοιξη της οποίας ξεκίνησε ταυτόχρονα και από τις δύο πλευρές του όρους "Κάστρου", απ' όπου διέρχεται. Το πώς ο Ευπαλίνος κατάφερε να υπολογίσει την πορεία διάνοιξης των δύο άκρων της σήραγγας με τέτοια ακρίβεια ώστε αυτά να συναντηθούν στο εσωτερικό του βουνού, αποτελεί δείγμα του επιπέδου των γνώσεων των αρχαίων Ελλήνων μηχανικών.
Στα πλαίσια μιας πιο οργανωμένης προσπάθειας να αντιμετωπιστούν ήδη από την προϊστορική εποχή οι ανάγκες ύδρευσης των περιοχών του λεκανοπεδίου εντάσσεται η κατασκευή υδραγωγείων. Μέσω αυτών διοχετευόταν το νερό στις Κρήνες. Το αρχαιότερο υδραγωγείο στο Αθηναϊκό λεκανοπέδιο ήταν το Πελασγικό που ενίσχυε με τα νερά του Υμηττού τη λεκάνη απορροής του Ιλισού. Το δεύτερο παλαιότερο υδραγωγείο του λεκανοπεδίου κατασκευάστηκε από τον Θησέα του οποίου το όνομα έφερε. Αυτή τη φορά χρησιμοποιήθηκαν τα νερά της Πεντέλης για να υδρευθεί πλέον το "άστυ".
Πολύ αργότερα, στην περίοδο μεταξύ 540 π.Χ.- 530 π.Χ. ο Πεισίστρατος κατασκεύασε ένα υπόγειο υδραγωγείο, μήκους περίπου 2.800 μέτρων, αντλώντας νερά από τις πηγές του Υμηττού. Επιπλέον ο Πεισίστρατος δημιούργησε δίκτυο διανομής - από αυτό υδρευόταν η περίφημη Εννεάκρουνος- και αναβρυτήρια, και το νερό έρεε πλέον άφθονο και επαρκές για τις ανάγκες των κατοίκων.
Αλλά υδραγωγεία που λειτούργησαν κατά την αρχαιότητα ήταν τα υδραγωγεία της Πνύκας, του Θησείου, του Λουτρού.
Για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση του προβλήματος που προκαλούσε η ανομβρία στην Αττική, ιδιαίτερη βαρύτητα αποκτούσε η πρόληψη για την εξασφάλιση εφεδρικών αποθεμάτων. Αυτή εκφραζόταν με την κατασκευή χώρων αποθήκευσης νερού, όπως ήταν οι δεξαμενές και οι ομβροδέκτες. Οι ομβροδέκτες ήταν υπόγειοι αποθηκευτικοί χώροι, φυσικοί ή τεχνητοί, ενώ οι δεξαμενές χρησιμοποιούνταν κυρίως ως χώροι αποθήκευσης νερού προς παροχή και λιγότερο ως εφεδρικοί. Οι πιο γνωστές δεξαμενές ήταν η Χαμοστέρνα και η Πικροδάφνη.
Καθώς η "κατάρα" της λειψυδρίας απειλούσε πάντα να ενσκήψει στην Αττική γη, οι αρχαίοι Αθηναίοι πέρα από την εξασφάλιση της ποσοτικής επάρκειας του νερού μέσω των τεχνικών έργων που κατασκεύαζαν, φρόντιζαν και για τη διατήρηση της ποιοτικής του στάθμης και για την οριοθέτηση της ορθολογικής του χρήσης με τη θέσπιση σχετικών μέτρων. Στην ιστορία της πόλης των Αθηνών καταγράφεται ότι ρυθμίσεις σχετικές με τη διαχείριση του νερού για πρώτη φορά περιλαμβάνονται στη νομοθεσία του Σόλωνα, η οποία, με ελάχιστες τροποποιήσεις από τον Πεισίστρατο, ίσχυσε για πάρα πολλά χρόνια. Για την εφαρμογή των κανόνων αυτών είχε συσταθεί αρμόδια υπηρεσία ελέγχου. Καθίσταται, πλέον, σαφές ότι ενώ η αρχαία Αθήνα στερούνταν την αφθονία του νερού και πάντα ζούσε υπό τη σκιά της λειψυδρίας, ωστόσο με τη φροντίδα των τοπικών αρχών ποτέ δεν δίψασε ο πληθυσμός της και ποτέ δεν εκδηλώθηκε σχετική διαμαρτυρία.
Στα Ελληνιστικά χρόνια (4ος - 2ος αι. π.Χ.) τίποτα δεν αύξησε, δεν επιτάχυνε και δεν παρενέβη διαχειριστικά στα αττικά ύδατα. Κατά την περίοδο της Ρωμαϊκής κατάκτησης που ξεκίνησε τον 1ο αιώνα π.Χ. - συγκεκριμένα το 86 π.Χ. η Αθήνα κυριεύθηκε από το ρωμαίο στρατηγό Σύλλα- σημειώθηκε η πρώτη δημιουργική παρέμβαση για την πιο συστηματική υδροδότηση της πόλης των Αθηνών. Τον 2ο αι. μ.Χ. ο ρωμαίος αυτοκράτορας Αδριανός , μεταξύ άλλων έργων που προσέφερε στην πόλη μας, κατασκεύασε και το Αδριάνειο Υδραγωγείο.
Μέσα σε μάντρες αυτοκινήτων
Δίπλα από σχολεία
Δίπλα από τράπεζες
Στο Ο.Α.Κ.Α
Ενώ οι ρωμαϊκές δεξαμενές του Ολυμπιακού Σταδίου τροφοδοτούνταν με νερά επιφανείας η πεδιάδα με τις Ολυμπιακές Εγκαταστάσεις κρύβει σε βάθος το Αδριάνειο Υδραγωγείο. Ήταν υπόγεια κατασκευή ορθογώνιας διατομής με καμαρωτή στέγαση και διαστάσεις πλάτος 0,70μ., ύψος 1,60μ . Στις Ολυμπιακές Εγκαταστάσεις Αμαρουσίου η σήραγγα βρίσκεται σε βάθος 20μ. περίπου. Σώζονται πολλά φρεάτια του Αδριανείου Υδραγωγείου, τετράγωνης ή κυκλικής διατομής.
Σε γωνίες δρόμων
Επίσης μπορούμε να δούμε τις κολώνες στήριξης που περνούσε ο αγωγός
Ενω σε κάποια σημεία έχουν γκρεμίσει την λιθοδομή και έχουν τοποθετήσει καπάκια σήμανσης
Τέλος σε μερικά έχουν τσιμεντοποιησει το φρεάτιο εξαερισμού
Το σημειο αυτο ειναι αποκομενο από την Αττική οδό και το νερό ξεχειλίζει από το στόμιο
ΠΗΓΗ ΟΜΑΔΑ ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ
0 ΧΡΟΝΟΠΛΗΚΤΟΙ:
Δημοσίευση σχολίου