ΟΜΑΔΑ ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ

Τα Κουντουριώτικα είναι συνοικία της Αθήνας που εκτείνεται από την Αμερικανική Πρεσβεία (στο ύψος της λεωφόρου Βασιλίσσης Σοφίας) μέχρι τη συνοικία του Γκύζη, τη συνοικία της Νεάπολης (με όριο την οδό Κόνιαρη) και το λόφο του Λυκαβηττού.

Η έκταση αυτή αγοράστηκε από τον Δήμο Αθηναίων το 1878 προκειμένου να μετατραπεί σε πάρκο. Την εποχή εκείνη δεν υπήρχε ακόμη η λεωφόρος Αλεξάνδρας και όλη η έκταση ήταν αγρότοποι και περισσότερο λαχανόκηποι. Στην έκταση αυτή η πρώτη παρέμβαση έγινε από τον Πρίγκιπα Νικόλαο, ένθερμο οπαδό του Παναθηναϊκού, προκειμένου να εξαιρεθεί από το προγραμματιζόμενο πάρκο έτσι ώστε η ομάδα να αποκτήσει γήπεδο, κάτι που τελικά πέτυχε. Επίσης με άλλες κατά καιρούς παρεμβάσεις αφαιρέθηκαν οικόπεδα για τη διάνοιξη της λεωφόρου Αλεξάνδρας, τη δημιουργία των Φυλακών Αβέρωφ, και αργότερα του Δικαστικού Μελάθρου, τριών μεγάλων νοσοκομείων, Ελπίς, Άγιος Σάββας, Μαιευτήριο Έλενας Βενιζέλου, καθώς και άλλων μικρότερων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Στον ίδιο χώρο βρίσκονταν και οικόπεδα της Εκκλησίας της Ελλάδος τα οποία όμως ανταλλάχθηκαν με το δημόσιο.

Το όνομα της συνοικίας ανάγεται σε νεότερη εποχή, όταν ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης απέδωσε όση υπόλοιπη αδόμητη έκταση είχε απομείνει για τη δημιουργία συνοικισμού προσφύγων, μετά το τέλος της Μικρασιατικής Εκστρατείας, λαμβάνοντας έτσι προς τιμή το όνομά του.

Το 1923 Έλληνες μετανάστες της Αμερικής συγκέντρωσαν κεφάλαια για να χτίσουν τον πρώιμο οικισμό προσφύγων στην Αθήνα. Ο οικισμός ήταν  γνωστός ως Εμίρικον ή, συνηθέστερα, ως Κουντουριώτικα. Τα Κουντουριώτικα είναι ένας μοναδικός οικισμός. Προηγήθηκε της στέγασης προσφύγων που χτίστηκε από την Επιτροπή Διακανονισμού Προσφύγων (1923-1930) και τα συγκροτήματα κατοικιών που χτίστηκαν από την ελληνική κυβέρνηση τη δεκαετία του 1930. Το πιο διάσημο από αυτά, το Alexandras Avenue Apartments σχεδιασμένο από τον εκπαιδευμένο από τον Le Corbusier Kimon Lascaris (1933-1935), ή αλλίως Προσφυγικά.

Η γωνιά της Λεωφόρου Αλεξάνδρας και Βασιλίσσης Σοφίας έχει μια πολυεπίπεδη ιστορία. Στεγάζει  το παλαιότερο γήπεδο που χρησιμοποιείται συνεχώς στην Ελλάδα  (για την Παναθηναϊκή Ομάδα Ποδοσφαίρου) και  εγκαινιάστηκε την ίδια χρονιά με την προσφυγική κρίση. Η Ελληνοαμερικανική διασπορά επένδυσε σε αυτή τη γωνία για δεύτερη φορά, πληρώνοντας για την ελαφριά ηλεκτροδότηση του πεδίου το 1938. Η γωνιά είναι επίσης η τοποθεσία των διαβόητων φυλακών Averof, όπου κρατήθηκαν πολιτικοί κρατούμενοι κατά τη διάρκεια του καθεστώτος του Μεταξά (1937-40) και της επταετίας (1967-74).

Το 1922, ο δήμος Αθηναίων παραχώρησε στο Παναθηναϊκό, την έκταση που βρίσκεται σήμερα στη λεωφόρο Αλεξάνδρας. Αμέσως, άρχισε η κατασκευή του νέου γηπέδου. Την επόμενη χρονιά, με τη γνωστή ελληνική ασυνεννοησία, εκδόθηκε βασιλικό διάταγμα, μέσω του οποίου ο χώρος απαλλοτριώθηκε υπέρ του Εργατικού Συνεταιρισμού, για την ανέγερση εργατικών κατοικιών. Οι πρόσφυγες της Μικρασιατικής καταστροφής είχαν πλημμυρίσει την πόλη και υπήρχε άμεση ανάγκη αποκατάστασής τους. Από την άλλη, υπήρχε μια ομάδα με μικρή ιστορία, που δεν είχε συμπληρώσει ούτε 15 χρόνια δράσης....

Ο Παναθηναϊκός όμως, έμενε άστεγος, παρά το γεγονός ότι ήδη είχε ξοδέψει 150 χιλιάδες δραχμές, για να κάνει τον βοσκότοπο γήπεδο. Οι φίλοι της ομάδας έγιναν έξαλλοι. Καθημερινά συγκρούονταν με τους πρόσφυγες, για την κυριότητα του χώρου. Καμιά πλευρά δεν έκανε πίσω. Από τη μια, οι ταλαιπωρημένοι Μικρασιάτες, που είχαν ξεριζωθεί από τα σπίτια τους και από την άλλη οι οπαδοί του σωματείου. Ο δήμος Αθηναίων, αν και με σημαντική καθυστέρηση, παρενέβη για να δώσει λύση στο θέμα. Παραχώρησε το γήπεδο στον Παναθηναϊκό και έδωσε τη δυνατότητα στους πρόσφυγες, να στήσουν τις παράγκες τους στο απέναντι χωράφι, όπου σήμερα βρίσκονται τα πασίγνωστα Κουντουριώτικα της λεωφόρου Αλεξάνδρας.

Ο οικισμός Κουντουριώτικα και οι φυλακές του Αβέρωφ διαλύθηκαν τη δεκαετία του 1970.

Ακολουθεί φωτογραφικό υλικό απο τις εργασίες ανέγερσης του οικισμού το 1923. Στον παρακάτω χάρτη, βλέπετε το ακριβές σημείο του οικισμού. Σήμερα στην θέση του βρίσκονται γήπεδα μπάσκετ

Πως είναι σήμερα...

Στιγμιότυπα απο την ανέγερση του οικισμού...